De gebruiker wordt steeds mondiger en krijgt in deze tijd ook meer ruimte voor inspraak. Dat is een goede ontwikkeling voor de toekomstwaarde van gebouwen, en ook voor de vernieuwing in de bouwsector.
In het verleden heeft de overheid al geprobeerd om gebruikersinspraak te stimuleren. Men richtte de pijlen op een groter aandeel particulier opdrachtgeversschap, maar de doelen bleken niet haalbaar. Ook een collectieve aanpak op basis van bewonersinspraak in het ontwerpproces bleek niet altijd zaligmakend.
Uit onderzoeken is gebleken dat ongelimiteerde keuzevrijheid de gebruiker vooral in de weg zit. Men kan namelijk de technische consequenties van keuzes niet altijd overzien en men is beperkt op de hoogte van de stand der techniek. Keuzevrijheid moet daarom worden gelimiteerd om financiële of technische tegenvallers te mijden.
Wanneer alle stakeholders toekomstwaarde nastreven, liggen er kansen voor een bouwmethode waarbij de keuzemogelijkheden wel royaal aanwezig zijn, maar grotendeels voorgeprogrammeerd. In dat geval zijn de gevolgen van keuzes vooraf in te calculeren en kan dit ook direct naar de consument worden gecommuniceerd. Communicatiemethoden zoals BIM zouden hierin een grote rol kunnen spelen. In deze tijd is men immers eraan gewend geraakt om alle informatie direct beschikbaar te hebben.
Vereiste is wel, dat niet alleen de eerste gebruiker een grote mate van keuzevrijheid geniet, maar dat ook de tweede en volgende gebruikers hierop aanspraak kunnen maken. De voorbeelden uit het verleden leren ons dat door de toepassing van keuzeprogramma’s in grotendeels gangbare bouwtechniek, de werkelijke keuzevrijheid zeer beperkt is, of alleen van waarde voor de eerste gebruiker.
Verregaande keuzevrijheid en gebruikersgeoriënteerde gebouwen vragen om aanpasbaarheid van de bouwtechniek tijdens de gebruiksfase van het gebouw. De installatietechniek speelt daarin een cruciale rol. Op dit vlak hebben de afgelopen jaren immers de grootste vernieuwingen plaatsgevonden. De verwachting is dat dit zich blijft doorontwikkelen. Bijvoorbeeld het instorten van leidingen in betonvloeren is met deze achtergrondinformatie echt onverkoopbaar. De bereikbaarheid en upgradebaarheid van de installatiestructuur blijkt nu al in veel herbestemmingsinitiatieven een echte bottleneck.
Innoveren begint met luisteren naar de gebruiker. De volgende stap is om dit geluid over te brengen naar alle stakeholders in het proces. Pas dan kan er werkelijk aan toekomstwaarde van de gebouwenvoorraad worden gewerkt.
Levensduur-denken 